Is í teanga an chéad uirlis is casta a úsáideann duine. Is í an ionstraim is sine, is ilúsáidte agus is sainmhínithe sa chine daonna. Ní bheadh pobal beag daoine in ann a bheith ann gan teanga, gan trácht ar shibhialtacht nua-aimseartha. Ní haon ionadh scríbhneoirí ficsean eolaíochta a dhéanann iarracht uaireanta a shamhlú cén chuma a bheadh ar an domhan gan rubar, miotail, adhmad, srl., Ní tharlaíonn sé riamh domhan a shamhlú gan teanga - ní féidir a leithéid de dhomhan a bheith ann, inár dtuiscint ar an bhfocal seo.
Déileálann duine le gach rud nár chruthaigh sé (agus leis an gceann cruthaithe freisin) le fiosracht mhór. Ní haon eisceacht í teanga. Ar ndóigh, ní bheidh a fhios againn go deo cé a bhí ar an gcéad duine a cheap cén fáth a dtugaimid arán aráin, agus do na Gearmánaigh tá sé “brot”. Ach le forbairt na sochaí, thosaigh ceisteanna den sórt sin á gcur níos minice. Thosaigh daoine oilte iad a chur, ag iarraidh láithreach - trí réasúnaíocht a dhéanamh de thuras na huaire - freagraí a fháil. Le teacht na litríochta scríofa, bhí iomaíocht, agus cáineadh mar sin, ag tabhairt faoi deara easnaimh na teanga. Mar shampla, d’fhreagair A.S. Pushkin i scríbhinn uair amháin d’anailís chriticiúil ar cheann dá shaothair, ina raibh 251 éileamh.
Le linn a shaoil, ba mhinic a rinneadh cáineadh gan trócaire ar Pushkin
De réir a chéile, rinneadh na rialacha teangeolaíochta a chórasú, agus thosaigh na daoine a raibh baint acu leis an gcórasú seo - uaireanta blianta fada tar éis bháis - ar a dtugtar teangeolaithe. Cuireadh díscaoileadh teangacha ar bhonn eolaíoch le rannáin, disciplíní, scoileanna, pobail agus fiú a n-easaontóirí. Agus tharla sé gur féidir leis an teangeolaíocht teanga a pharsáil síos go móilíní morpheme, ach níorbh fhéidir fós córas comhchuí a chruthú agus codanna den teanga a rangú.
1. Uaireanta tosaíonn stair na teangeolaíochta ag teacht chun tosaigh beagnach ón am a tháinig na chéad chórais scríbhneoireachta i láthair. Ar ndóigh, mar eolaíocht, d’eascair an teangeolaíocht i bhfad níos déanaí. Is dócha, tharla sé seo timpeall an 5ú-4ú haois RC. e., nuair a thosaigh sé sa Ghréig ársa ag staidéar reitric. Áiríodh sa phróiseas foghlama téacsanna óráidí éagsúla a léamh agus anailís a dhéanamh orthu ó thaobh na litearthachta, na stíle, na tógála de. Sna chéad céadta bliain A.D. e. sa tSín, bhí liostaí de hieroglyphs comhionann leis na foclóirí reatha, chomh maith le bailiúcháin de rainn (tús na foghraíochta nua-aimseartha). Thosaigh oll-staidéir ar theangacha le feiceáil sa 16ú - 17ú haois.
2. Is féidir breithiúnas a thabhairt ar cé chomh cruinn agus atá teangeolaíocht eolaíochta leis an bplé idirnáisiúnta blianta fada (agus críochnaithe fós) faoi chodanna cainte. Níor fhan ach an t-ainmfhocal slán sa phlé seo. Diúltaíodh an ceart a bheith ag uimhreacha cainníochtúla agus ordaitheacha agus cur isteach araon a bheith ina gcodanna cainte, scríobhadh rannpháirtithe in aidiachtaí, agus rinneadh gerunds mar aidiachtaí. Chinn an Francach Joseph Vandries, in éadóchas de réir cosúlachta, nach bhfuil ann ach dhá chuid den chaint: ainm agus briathar - ní bhfuair sé aon difríochtaí bunúsacha idir ainmfhocal agus aidiacht. Ní raibh an teangeolaí Rúiseach Alexander Peshkovsky chomh radacach - dar leis, tá ceithre chuid den chaint. Chuir sé briathar agus aidiacht leis an ainmfhocal agus an aidiacht. Rinne an t-acadamhóir Viktor Vinogradov 8 gcuid cainte agus 5 cháithnín a lua. Agus ní hé seo cúrsaí na laethanta a chuaigh thart, bhí sé san fhichiú haois. Faoi dheireadh, labhraíonn Gramadach Acadúil 1952-1954 ar 10 gcuid den chaint, agus sa ghramadach céanna in eagrán 1980 tá deich gcuid den chaint freisin. Ar rugadh an fhírinne i ndíospóid? Is cuma cén chaoi a bhfuil sé! Comhtháthaíonn líon agus ainmneacha na gcodanna cainte, ach imíonn mais na bhfocal ó chuid amháin den chaint go ceann eile.
3. Mar atá in aon eolaíocht, sa teangeolaíocht tá rannáin ann, thart ar dhosaen díobh, ón teangeolaíocht ghinearálta go teangeolaíocht dhinimiciúil. Ina theannta sin, tá roinnt disciplíní tagtha chun cinn ag a dtrasnaíonn an teangeolaíocht le heolaíochtaí eile.
4. Tá mar a thugtar air. teangeolaíocht amaitéarach. Measann teangeolaithe oifigiúla “gairmiúla” a gcuid amaitéarach inniúla agus is minic a úsáideann siad an focal “pseudoscientific”. Measann na daoine a leanann iad féin gurb iad a gcuid teoiricí an t-aon duine ceart agus cuireann siad i leith gairmithe go gcloíonn siad lena gcuid teoiricí atá as dáta mar gheall ar a dteidil acadúla agus a seasaimh acadúla. Is féidir staidéir teanga Mikhail Zadornov a mheas mar shampla tipiciúil den teangeolaíocht amaitéarach. Is sainairíonna teangeolaithe amaitéaracha an fonn atá orthu fréamhacha na Rúise a lorg i ngach focal de gach teanga. Thairis sin, tógtar na fréamhacha a fhreagraíonn, mar shampla, d’ainmneacha ársa ón nua-theanga Rúisis. “Cleas” eile de pholaitíocht amaitéarach is ea bríonna “primordial” i bhfolach a chuardach i bhfocail.
Bhí Mikhail Zadornov sna blianta deireanacha dá shaol ag gabháil go mór don teangeolaíocht amaitéarach. Is é Londain "bosom on the Don"
5. Go croineolaíoch, ba é an t-Acadamh Alexander Potebnya an chéad ionadaí ar an teangeolaíocht amaitéarach. Ba é mór-theoiriceoir teangeolaíochta an 19ú haois, mar aon le saothair den scoth ar ghramadach agus eitneolaíocht an fhocail, údar saothair inar léirmhínigh sé go saor na cúiseanna a bhí le hiompar carachtair scéal fairy agus miotaseolaíochta. Ina theannta sin, nasc Potebnya na focail “cinniúint” agus “sonas” leis na smaointe Slavacha faoi Dhia. Anois glaonn taighdeoirí go réidh ar an eolaí mar phearsantacht urghnách as meas ar a fhiúntais eolaíochta amháin.
Mheas Alexander Potebnya gur Rúiseach Mór é, agus canúint a bhí sa chanúint Little Russian. San Úcráin, ní bhacann sé seo le duine ar bith, toisc gur oibrigh Potebnya i Kharkov, rud a chiallaíonn gur Úcráinis é
6. Déanann foghraíocht staidéar ar ghnéithe fuaime na teanga. De ghnáth is brainse ardfhorbartha den teangeolaíocht í seo. Meastar gur eolaí é bunaitheoir foghraíochta na Rúise leis an sloinne álainn foghraíochta Baudouin de Courtenay do chluas na Rúise. Fíor, bhí ainm an acadaimh mhóir i ndáiríre sa Rúisis: Ivan Alexandrovich. Chomh maith le foghraíocht, bhí eolas maith aige ar ghnéithe eile de theanga na Rúise. Mar shampla, agus eagrán nua d’fhoclóir Dahl á ullmhú aige le foilsiú, thug sé stór focal maslach maslach isteach ann, ar cháin comhghleacaithe go trócaireach é - níor smaoinigh siad ar eagarthóireacht réabhlóideach den sórt sin. Faoi cheannas Baudouin de Courtenay, d’oibrigh scoil iomlán eolaithe, a chuir isteach go mór ar réimse na foghraíochta. Dá bhrí sin, ar mhaithe le cothú, caithfidh eolaithe nua-aimseartha atá ag déanamh staidéir ar fheiniméin fuaime i dteanga focail mar “northA”, “southA”, “acmhainn”, srl., A dhearbhú mar norm teanga - oibríonn daoine, déanann siad staidéar.
7. Tá saol IA Baudouin de Courtenay suimiúil, ní hamháin mar gheall ar a chion ollmhór don teangeolaíocht. Bhí an t-eolaí gníomhach sa pholaitíocht. Ainmníodh é do phost uachtarán na Polainne neamhspleách. Chaill Baudouin de Courtenay na toghcháin, a tionóladh i 1922 i dtrí bhabhta, ach bhí sé ar an gceann is fearr - maraíodh an t-uachtarán tofa Gabriel Narutovich go luath.
I. Baudouin de Courtenay
8. Déanann an ghramadach staidéar ar na prionsabail a bhaineann le focail a chomhcheangal lena chéile. D’fhoilsigh an Gearmáinis Heinrich Ludolph an chéad leabhar ar ghramadach na Rúise i Laidin. Déanann an mhoirfeolaíocht staidéar ar an gcaoi a n-athraíonn an focal go “bhfeileann” na comharsana abairte. Foghlaimíonn an bealach a gcuirtear focail le chéile i struchtúir níos mó (frásaí agus abairtí) le comhréir. Agus is litriú (litriú), cé go dtugtar cuid den teangeolaíocht uirthi uaireanta, tacar rialacha ceadaithe i ndáiríre. Déantar cur síos agus bunú ar noirm ghramadach nua-aimseartha na teanga Rúisis in eagrán 1980.
9. Pléann foclóireacht le brí focail agus a gcomhcheangail. Laistigh den fhoclóireacht, tá 7 “loga” eile ar a laghad ann, ach níl ach tábhacht phraiticiúil ag stíliúlacht sa saol laethúil. Scrúdaíonn an chuid seo connotations - bríonna folaigh folaigh focail. Ní thabharfaidh connoisseur de stíle na Rúise riamh - gan fhorais shoiléire - bean “sicín” nó “caora”, ós rud é sa Rúisis tá comharthaíocht dhiúltach ag na focail seo maidir le mná - dúr, dúr. Ní iarrfaidh an stíleoir Síneach bean “sicín” ach amháin más gá. Agus é sin á dhéanamh, beidh freagracht shóisialta íseal an duine a thuairiscítear air i gcuimhne. Is siombail d’áilleacht foirfe í “caoirigh” sa tSínis. Sa bhliain 2007, chosain ceann de na ceantair in Altai, aineolas ar an stíl, 42,000 rúbal. Ag an gcruinniú, d’iarr sé “gabhar” ar cheann na comhairle sráidbhaile (deir an fíorasc: “ceann de na hainmhithe feirme, a bhfuil comhartha maslach maslach ag a ainm”). Bhí cúirt an ghiúistís sásta cás dlí cheann na comhairle sráidbhaile, agus fuair an t-íospartach 15,000 cúiteamh as damáiste morálta, an stát - 20,000 fíneáil, agus bhí an chúirt sásta le 7,000 rúbal as costais.
10. Is féidir droch-ghaol a thabhairt ar fhoclóireacht i dteaghlach bhrainsí na teangeolaíochta. Tá gaolta níos sine ag an bhfoghraíocht agus an ghramadach ag ardú as cuimse áit éigin ar airde na bhflaitheas - foghraíocht theoiriciúil agus gramadach theoiriciúil, faoi seach. Ní ghéilleann siad do shaol laethúil strusanna ban agus cásanna. Is é an rud is mó atá acu ná a mhíniú conas agus cén fáth ar éirigh gach rud atá ann sa teanga. Agus, i gcomhthráth, tinneas cinn fhormhór na mac léinn filíochta. Níl aon foclóireacht theoiriciúil ann.
11. Ní amháin go ndearna eolaí mór na Rúise Mikhail Vasilyevich Lomonosov fionnachtana san eolaíocht nádúrtha. Thug sé faoi deara freisin sa teangeolaíocht. Go háirithe, i “ngramadach na Rúise” ba é an chéad teangeolaí a tharraing aird ar an gcatagóir inscne i dteanga na Rúise. Ba é an claonadh ginearálta ansin rudaí neamhbheo a chur i leith an ghéineas lár (agus ba é sin an dul chun cinn, mar bhí 7 n-inscne i ngramadach an ghéineas Smotritsa). Lomonosov, a dhiúltaigh, i bprionsabal, teanga a thiomáint isteach i scéimeanna, a mheas gur sannadh ainmneacha réada ar inscne gan spreagadh, ach d’aithin sé réaltachtaí na teanga atá i réim.
Chruthaigh M.V. Lomonosov gramadach an-chiallmhar ar theanga na Rúise
12. Déantar cur síos ar obair teangeolaithe an-aisteach i dystopia George Orwell "1984". I measc chomhlachtaí rialtais na tíre ficseanúla tá roinn a mbaineann na mílte fostaí focail “neamhriachtanacha” as foclóirí go laethúil. Mhínigh duine acu siúd atá ag obair sa roinn seo go loighciúil riachtanas a chuid oibre toisc nach gá go leor comhchiallaigh den fhocal sa teanga, mar shampla, “go maith”. Cén fáth go bhfuil siad seo go léir “inmholta”, “glórmhar”, “ciallmhar”, “eiseamláireach”, “adorable”, “fiúntach”, srl., Más féidir cáilíocht dhearfach réad nó duine a chur in iúl in aon fhocal amháin “móide”? Is féidir béim a leagan ar chumhacht nó ar bhrí cáilíochta gan focail cosúil le “sármhaith” nó “thar cionn” a úsáid - ní gá ach “plus-plus” a rá.
1984: Is síocháin é an cogadh, is sclábhaíocht an tsaoirse, agus tá a lán focal gan ghá sa teanga
13. Go luath sna 1810idí, bhí plé téite ar siúl i dteangeolaíocht na Rúise, cé gur fíorbheagán teangeolaithe a bhí ann ag an am sin. Bhí ról ag scríbhneoirí. Thosaigh Nikolai Karamzin focail a chum sé a thabhairt isteach i dteanga a shaothair, ag cóipeáil focail chosúla ó theangacha iasachta. Ba é Karamzin a chum na focail “coachman” agus “sidewalk”, “industry” agus “human”, “first-class” agus “freagrachta”. Chuir an magadh seo ar theanga na Rúise fearg ar go leor scríbhneoirí. Chruthaigh an scríbhneoir agus an t-aimiréal Alexander Shishkov cumann speisialta fiú amháin chun seasamh in aghaidh nuálaíochtaí, ina raibh scríbhneoir údarásach mar Gabriel Derzhavin ann. Thacaigh Karayzin, ar a seal, le Batyushkov, Davydov, Vyazemsky agus Zhukovsky. Is léir toradh an phlé inniu.
Nikolay Karamzin. Tá sé deacair a chreidiúint go raibh an focal “mionchoigeartú” le feiceáil sa Rúisis ach buíochas leis
. Ar dtús, tháinig Dahl chun bheith ina oifigeach cabhlaigh, ansin bhain sé céim amach ó dhámh leighis Ollscoil Dorpat (Tartu anois), d’oibrigh sé mar mháinlia, státseirbhíseach, agus níor scoir sé ach ag aois 58. Mhair a chuid oibre ar an "Foclóir Míniúcháin" 53 bliana. [caption id = "ceangaltán_5724" align = "aligncenter" width = "618"]
Bhí Vladimir Dal ar dualgas ag taobh leapa an Pushkin a bhí ag fáil bháis go dtí an nóiméad deireanach [/ fotheideal]
15. Is minic a bhíonn aistriúcháin uathoibríocha a dhéanann fiú na haistritheoirí is nua-aimseartha míchruinn agus bíonn siad ina gcúis le gáire ar chor ar bith toisc go bhfuil an t-aistritheoir ag obair go mícheart nó toisc nach bhfuil cumhacht ríomhaireachta aige. Is é an bunús tuairisciúil lag de fhoclóirí nua-aimseartha is cúis le míchruinneas. Is saothar ollmhór é foclóirí a chruthú a chuireann síos go hiomlán ar fhocail, a gcuid bríonna agus úsáidí go léir. In 2016, foilsíodh an dara heagrán den "Explanatory Combinatorial Dictionary" i Moscó, inar cuireadh síos ar na focail leis an iomláine is mó. Mar thoradh air sin, mar thoradh ar obair fhoireann mhór teangeolaithe, bhíothas in ann cur síos a dhéanamh ar 203 focal. Déanann foclóir Fraincise iomláine chomhchosúil, a foilsíodh i Montreal, cur síos ar 500 focal a d’oirfeadh i 4 imleabhar.
Tá an milleán go príomha ar dhaoine as míchruinneas in aistriúchán meaisín
